ЕСКЕКШІЛЕРІ СПОРТЫ ТАРИХЫНАН
Категориясы: Спорт
Ескекті қайықпен серуендеу, саяхатқа шығу, жихангерлік адам баласының ерте заманынан-ақ меңгерген кәсібі деуге әбден болады.
Ертедегі славяндар біздің дәуірімізден 4000 жыл бұрын-ақ ағаштан ойып қайық жасап, Дон өзенін қуалай балық аулауды кәсіп еткендігіне археологиялық деректер куә.
Ал бертін келе саудагерлер ескекті желкенді қайықты жүк тасу үшін пайдаланса, әскери қолбасшылар жауынгерлерін өз жауына тұтқиылдан шабүіл жасауға пайдаланды. Рим империясы кезіңде екі қабатгы кемелер жасалынып, оның бірінші қабатында ескекшілер, жоғары жағында қолбасшылар өз жасақтарымен орналасқан. Мұндай кемені биремы деп атаған. Ескекшілері бар қайықтар тек жүк тасу құралы ғана емес, бірітіндеп көңіл көтеріп, серуендейтін жарыс көлігіне де айнала бастайды. Осындай алғашқы ескекті қайықпен жарыс 1300 жылы Италияның Венеция қаласы тұрғындары арасынды еткен деген дерек бар.
Ал Англия мемлекетінде 1715 жылдан бастап елдің ең үздік «Қайық айдаушысы» жарысы күні бүгінге дейін өткізіліп тұрады екен. Ал индиялықтар 80-120 ескекшілер бар кемелар жасап, өз мұқтаждықтарын қанағаттандыру үшін пайдаланыпты.
Есу спортының өз отауын тіккен мерзімі 1715 жылдан басталған, міне осы уақыттан бастап академиялық есу қайығы және байдарка қайығы арқылы спорт жарыстарын өткізу кәсіби спортқа айнала бастады. Қазіргі кезенде ескекті қайықпен өтетін спорт бәсекесінің негізгі алты түрі бар.
Өткен ғасырдың аяғына таман Англия, Германия, Швецария, Бельгия, Франция және Италия мемлекеттерінде ескекшілер пайда болса, 1892 жылдан бастап ескекшілердің халықаралық федерациясы құрылды, оның қазіргі кезенде 73 мүше елдері бар.
1893 жылы бірінші Европа біріншілігі өтсе, 1990 жылы ескекті қайыққпен жарысушылар Париж қаласында өткен олимпиадалық ойында сайысқа түсті. 1962 жылдан бастап дүниежүзілік біріншілік өтіп келеді. Алғаш бұл жарысқа қатынасушылар тек ерлер ғана болса, 1976 жылдан бері әйелдерде ескекке отырды.
Ғскекті қайықпен жарысудың ұзақтығы ерлер үшін 2000 м, әйелдер үшін 1000 м қашықтық. Жарысушы ескекшілердің межелеген жерден өтудегі шапшандығы 3,2 м/с-тен 5,8 м/с дейін.
Олимпияда тарихында есу спортынан чемпион атағын алған Юрий Тюкалов - бірінші спортшысы. Ал Вячеслав Иванов - қатарынан үш олимпиада (1956, 1960, 1964 жылдар) чемпионы аталған дүниежүзіндегі бірінші спортшы.
Дүниежүзінде В.Ивановтың көрсеткішін қайталаған үш спортшы бар. Олар: Пиңаева-Хведосюк, Владимир Морозов және Владимир Парфенович.
Әдебиет: Қобланов Ж.Н., Ысқақов Ж.Ж. Спорт терминдерінің сөздігі мен тарихы. -Алматы, 2002. -281 б.
Жарияланған-2019-06-25 17:02:41 Қаралды-2278
ҰСТАЛЫҚ ӨНЕР
Ұста - әр түрлі металдан, темірден тұрмыста тұтынатын түрлі бұйымдар мен шаруашылыққа қажет құрал-саймандар, қару-жарақтар, т.б. жасайтын адам. Кейде ұстаны «темірші», «темір ұстасы» деп те атайды. Ертеректе ұсталарды қара ұста, ақ ұста деп екі топқа бөлг
ЫРҒАЙ – ҚУЫҚТЫҢ ҚАБЫНУЫНА ЕМ
Гүлдерінен жасалған дәрілер бронх қабынғанда, подагра және ревматизм ауруларына қарсы, буындар сырқырағанда, бүйрекке тас байланғанда пайдаланылады.
ТОБЫЛҒЫ
Ерте кездерден бастап-ақ қазақ халқы тобылғы бұтасына ерекше мән берген, әрі оны қасиетті деп те санаған. Сондықтан да, оның тамырына балта шабуға болмайды деп есептеген. Өйткені тамыры қырқылған тобылғы жерден нәр алып өсе алмайды.
ЖӘҢГІР ХАН
Жәңгір хан 1645-1680 жылдар аралығында билік құрды. Жәңгір хан бүкіл өмірін құдіретті Жоңғар хандығымен күресуге арнаған. Жоңғар хандығы ойрат немесе қалмақ, моңғол тайпаларынан 1635 жылы құрылған.
ҚҰЛАҚТЫ БАТ-БАТ
Құлақты бат-бат - негізінен, құмды мекендейтін жануар. Інін қатты жерден 1 метрге дейінгі тереңдікте қазады. Қауіп төнсе, құмға кіреді де, басын шығарып, ештеңе байқалмаса, суырылып кете береді. Кейде аяқтарын тарбитып, денесін ширықтырып, аузын кең ашып,