Электрондық пошта жүйесі

Кіріспе

          Қазіргі таңда электрондық пошта жүйесі әйгілі болуда. Не ол, оны қалай қолдануға болады, Е-mail адрестерін қалай түсінуге болады.

          Пошта не екенін – біз білеміз. Ол дәстүрлі байланыс түрі ақпарат алмасуға мүмкіндік береді, кем дегенде екі абонентке. Бұл болу үшін үндеу хатты жазу керек, адресін көрсетіп, пошта жәшігіне салу керек, одан хат пошта желісіне түседі. Егер көрсетілген адрес көпшілік мақұлдаған стандартқа сай келсе, онда біраз уақыттан кейін пошта қызметкері ол хатты хат жіберілген пошта жәшігіне салады. Кейін абонент ол үндеу хатты ашып оқиды және – ақпарат алмасу болды. Бұл процессті тездету үшін сіз сымтетік трубкасын көтеріп, керекті нөмірді тересіз, егер дұрыс қосылу болса, онда абонент сіздің үндеуіңізді естиді. Егер абонент жауап бермесе және оның номері бос емес болса, онда бұл процедураны тағы бір рет қайталау керек болады. Бұған өзіңіздің қымбат уақытыңызды кетіріп өкінесіз.

          Бұл байланыстың 2 түрі – пошта және сымтетіктік – біз үшін дәстүрлі болып қалған және біз олардың  артықшылықтары мен кемшіліктерін жақсы білеміз. Ал электрондық  пошта не екенін? Электрондық пошта – кез-келген Internet жүйесінің пошталық хабарлама алмасу. Тексттік және екілік файлдар жіберу мүмкіндігі бар. Internet жүйесінде пошталық хабарлама мөлшеріне мынандай шектеу қойылады:

- пошталық хабарлама мөлшері 64 килобайттан аспауы керек. Ол хабарламаны кез-келген машинаға жіберуге мүмкіндік береді, себебі әртүрлі жүйеде істейтін көптеген әйгілі машиналар оны қолдайды.

Электрондық пошта көбісінде кәдімгі поштаға ұқсас. Оның көмегімен тексттік хат, стандартты басымен жабдықталып көрсетілген адреске жеткізіледі, машинаның орналасу орны мен адресінің атын анықтап, адресаттың пошта жәшігі деп аталатын файлға орналасады. Адресат оны ыңғайлы уақытта алып оқи алатындай етіп орналасады. Сонымен хабарламаны бәрі түсіну үшін, әртүрлі машиналардың пошталық бағдарламалары арасында адресті қалай жазу туралы келісімі бар.                                  

 

Электрондық пошта жүйесінде адрестеу

Сіздің электрондық хатыңыз өзінің адресатына жету үшін, оны  халықаралық стандарттарға сәйкес безендірілуі керек және стандартталған пошталық электронды адресі  болуы керек. Ортақ қабылдаған үндеу хат форматы “Standart for the Format of ARPA-Internet Text messages” атындағы документімен анықталады, қысқартылғанда – Request fot Comment және RFC 822 және басымен хабарламасы бар. Басы былай жазылады:

From:  үндеу хат жіберген адамның пошталық электронды адресі

TO: алған адамның пошталық электронды адресі.

СС: тағы кімге жіберілген адамның пошталық электронды адресі.

Subject: хабарлама тақырыбы (еркін таңдау түрінде)

Date: хабарлама жіберудің уақыты

FROM және Date тақырып қатарлары көбінесе бағдарламалық құралдармен автоматты түрде қалыптасады. Бұл тақырып қатарларынан басқа үндеу хаттың құрамында басқа мәтін болуы мүмкін. Мысалы:

Message Id: оған иемденген пошта машинасының үндеу хатының бірегей теңестіргіші.

Repey-to: көбінесе сізге жіберген хатқа жауап хатындағы абонент адресі. Үндеу хаттық өзі көбінесе еркін күйдегі тексттік файл.

Тексттік емес мәлеметті жібергенде (бағдарлама орындайтын графикалық ақпарат) сәйкестендірілген бағдарламалық құралдарын орындалатын үндеу хатты қайта кодтау қолданылыады.

Пошталық электронды адрес әртүрлі форматта болуы мүмкін. Адрес қалыптастыруда кең тараған жүйе DNS (Domain Name System), Internet жүйесінде қолданылады. Адресті керекті форматқа аударуды арнай бағдарламалық құралдар орындайды, сол электрондық пошта жүйесінде қолданылатын.

Логикалық жағынан қарасақ адрес ақпаратты болуы үшін, оның ішінде мыналар болуы керек:

-абонентті теңестіргіш ( пошталық конвертте: кімге қатарына ұқсас) Пошта электронды адресте бұл құралдардың барлығы бар. Абонент теңестіргішінен оның пошталық координатын айыру үшін @ белгісі қолданылады.

 

Пошталық электронды адрес Internet форматында мына түрде болады:

                                   аspet @ htd. мepi. мsk. ua

          Қарастырылған мысалда aspet- абонент теңестіргіші, көбінесе оның аты-жөнінің бас әріптерінен құралады.

           @ белгісінің оң жағында тұрған домен делінеді және ол абоненттің орналасу жерін көрсетеді. Доменнің құраушы бөліктері нүктемен айырлады.

          Ең оң жағындағы домен бөлігі абонент тұратын мемлекеттің кодын көрсетеді – ол жоғары дәрежелі домен деп аталады.

         Мемлекет кодын халықаралық ISO стандарты бекіткен. Біздің мысалымызда ua –Украйна коды. Бірақ жоғары дәрежелі домен ретінде жүйе белгілері кездесуі мүмкін. Мысалы: АҚШ-та жоғарғы оқу орындары мен өкімет ұйымдарын байланыстыратын жүйелер бар, олардың жоғары дәрежелері домен ретінде қысқаша Edu – Educational institutions, gov – Goverment  institutions және тағы басқалар.

          Келесі msk поддомен жоғары дәрежелі доменнің анықтаушы. Ол Мәскеу қаласының кодын көрсететінін білу қиын емес, msk.ru доменді құрайтын бөліктері екінші дәрежелі домен деп аталады. Екінші дәрежелі доменнің жазылуы жоғары дәрежелі доменнің жазылуына ұқсас.

          мepi.msk. ru – үшінші дәрежелі домен. Біздің жағдайымызда үшінші дәрежелі домен өзіне ағылшынша қысқартылған Мәскеу инженер- физика институты деген сөзді кіргізеді. Үшінші дәрежелі доменнің ішінде аттардың қалыптасу екінші дәрежелі доменнің өзінің ережесі.

          htd поддомені – пошта торабында куәлендірілген машина аты. DNS жүйесі тек қана электрондық пошта абоненттеріне немесе енді қосылатындарға оны қолдануды ешқандай қиындық жоқтығын келтіруге көрсетілді.

 

Электрондық поштаның әйгілі бағдарламалық  қолдаулар.

           Келесі бөлімдердерде локалдық жүйе үшін электрондық поштаның әйгілі пакеттерінің қысқаша көрінісі келтіріледі. Бұл пакеттердің жаңа түрлері шығып жатқандығын есте сақтау керек.

          Көптеген платформалар мен жүйеде істейтін Lotus cc: mail, Microsoft mail және  Novel Group Wise пакеттерін қарастырамыз.

cc: mail.

 Көптеген операциялық жүйелерде  клиенттік бағадарламалық қолдауының бар болуы cc: mail-ді ерекшелейді. cc: mail бағдарламасы Dos, Windows, OS/2, Unix, Macintosh операциялық жүйелердің басқаруымен жұмыс істейді. Басқа пошта жүйелерімен қарым-қатынас жасау үшін cc: mail үлкен шлюздер жинағымен қамтамасыздандырылған. cc: mail қолданушылардың каталогтары Novel Net Ware  және Banyan Vines жақсы сәйкестендірілген. Гетерогенді жүйелерде cc: mail жарты миллион қолданушының жұмысын қамтамасыз ете алады. cc: mail мұндай мүмкіншілігі оны дүнежүзіндегі көп тараған электрондық пошта жүйесіне айналдырады.

cc: mail үлкен мүмкіншіліктер жинағын қолдайды, үндеу хат приоритеттерді, папкаларды, хабарландыруларды жіберу тізімдерін хабарламалар үшін жиырма шақты қосылған файылдарды, кестені тексеруді қосады. Макростардың көмегімен cc: mail барлық негізгі функцияларды автоматтандырылады. Келген поштаның  автоматты түрде өңдеудің ережелері оңай бағдарламаланады. cc: mail берілгендер қорында хабарламаны іздеу, өңдеу және бағытау үшін көп дамыған функциялар жиыны бар.

Бағдарламалық қолдаудың қосымша факстармен жұмыс істеу үшін Fax Link cc: mail, cc: mail-дің алыстағы жеке компьютердің жүйелік пошта бөлімшесіне хабарласу үшін cc: mail немесе cc: mail mail DIALIN, электрондық поштаның басқа локалдық жүйемен немесе коммерциялық қызметтермен хабарласу үшін cc: mail, Router пакеттері бар және үлкен шлюздер жиыны бар.

cc: mail барлық түрлері қымбат емес, қолдануда оңай, кіргізіліп қойған құрал саймандар жиыны бар болып келеді. cc: mail жақсы коллективті бағдарламалық қолдау Lotus Notes   және Lotus фирмасының басқа бағдарламалық қолдуларының: 1-2-3, Ami Pro және Freelance Graphics сияқты электрондық пошта қолдаушылармен сәйкестендірілген. cc: mail көмегімен электрондық пошта арқылы текст, графика, бағдарламалық қолдау, факстар мен экрандар көшірмесін жіберу ыңғайлы.

 

Microsoft  mail.

Microsoft фирмасы m.s  IOOS  және Windows операциялық жүйелерді шығарған, DOS, OS/2, Windows  және Macintosh үшін Microsoft mail түрін ұсынады.

Microsoft mail электрондық поштаның барлық негізгі функцияларын ұсынады. Ал басқа қиын функциялары диалогты  терезе немесе мәзір арқылы білуге болады, және қолдану мен оқуды жеңілдетеді.

Бірақ Microsoft mail қолданушы мен администратордың көптеген қосымша мүмкіндіктері жоқ, Microsoft  өзінің пакетінің көптегі бағдарламалық жиындарын ұсынады.

Microsoft mail Remote бағдарламалық  қолдауы (бөлек сатылады) алыстағы қолданушыға Microsoft mail-дің барлық  мүмкіндіктерін ұсынады. Тағы да әйгілі коммерциялық ақпараттық қызметтердің қосылу мүмкіндігі бар. Microsoft электрондық пошта мүмкіндіктері  бар өзінің бағдарламалық жазу үшін құралдар  жиынын ұсынады.

Microsoft mail –дік  көптеген мүмкіндіктеріне  хабарламаға бірнеше файылдар қосу, кәдімгі мультимедиа берілгендерін жіберу, адрес кітабынан аттарды табу үшін Name Folder, папкаларды оңай басқару, текстті өңдеу құралдары, хабарламаны сорттау мен іздеу, жіберудің ортақ және жеке тізімдері жатады. Microsoft mail Microsoft  фирмасының операциялық жүйелері мен бағдарламалық қолдаулармен сәйкестендірілген.

Novell Group Wise.

Novell qroup Wise пакеті – Word Perfect Office  пакетінің келесі  түрі. Ол novell/Word Perfect басқа бағдарламалық өніммен жақсы келіскен.

Novell Group пакетінің құрамында көптеген қосымша функциялары бар.

      1. Гукин Д. ІВМ-совместимост персональный компьютер: Устройства и модернизация: Пер. с англ.- М.:Мир, 1993 г.

      2. «Информатика негіздері» журнал 2007 № 1, 12-16 бет.

      3. Интернет.