ЕРТЕДЕ БОЯУЛАР НЕДЕН ЖАСАЛҒАН?
Категориясы: Тарих
Ежелгі заманнан бері өсімдік бояуларын адамдар қару-жарақ, киім-кешек және үйлерді безендіру үшін қолданған. Алдымен бұл өсімдіктердің жарқын жапырақтары мен жемістерінің шырындары болды. Содан кейін адамдар өсімдіктерден арнайы бояулар жасауды үйренді. Мысыр пирамидаларын қазу кезінде индигомен боялған көк маталар (индигофера өсімдігінің жапырақтарынан алынған бояу) табылды. Ежелгі Русьте түйежапырақтың тамырынан көк бояу, жылқы қымыздық тамырынан сары бояу, дала алтын шыбынының қынасына шие бояуы, қаражидек пен көкжидектің көмегімен күлгін реңктерге маталарды бояған. Олар мантиядан сары, жасыл және қара бояуларды, ал қызыл, сары, қызғылт сары түсті сусланы шығаруды үйренді.
Маддер әсіресе кең түстер палитрасын берді. Түстердің ашықтығымен және түрлі-түсті Дағыстан кілемдерімен танымал, олар осы өсімдіктен алынған затпен боялған жүннен тоқылған.
Ең көне сия рецепті мысырлықтарға тиесілі - папирусқа жазу үшін күйе мен майдың қоспасы. Қызыл, «саяшы» сиясы күлгін және киновардан жасалған. Ал қараларға күйе, жүзім дәндері мен жүзім бұталары, сүйек көмірі кірді. Бүгінгі күнге дейін қолданылып жүрген темір сия 16 ғасырда ойлап табылған. Оларды жасау үшін алдер тамыры, жаңғақ немесе емен қабығы өңделген. Содан бері көптеген сия рецептері ойлап табылды, соның ішінде «мәңгілік» және тіпті көрінбейтін.
Жарияланған-2024-04-25 17:01:39 Қаралды-414
САЛМАҚСЫЗДЫҚТА ТІРШІЛІК
Космоста адам ешқайда құламайды, мұнда «жоғарғы» жақ, «төменгі» жақ деген уғым жоқ.
АЛМАТЫНЫҢ ТӘТТІ НАНЫ
Бұл нанды жасау үшін май, қант, қатырылған (меланж) немесе қатырылмаған жұмыртқа, сода немесе аммоний араластырылады.
ТАРЫ ТАЛҚАНЫ
Тарыны талқандап, сары-маймен, қант ұлпасымен араластырып, бұлғау керек. Бұл тағам көбінесе шай дастарқанына қойылады.
АРАЛДАР ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛҒАН?
Егер судың мөлдірлігі тап ауа сияқты болса, онда кемемен жүзіп келе жатып тереңдегі небір тау жоталары мен шатқал шыңдарды, тіп-тік құлама жартастарды көруге болар еді.
ШЫҢҒЫС ХАННЫҢ ҰЛЫ ИМПЕРИЯСЫ
Шыңғыс хан империясы - XII-XIII ғасырларда Орталық Азиядағы көшпелілер тайпасынан шыққан ұлы қолбасшы Шыңғыс хан (Темучин, 1162-1227 жж.) мен оның ұрпақтары құрған мемлекеттердің ортақ атауы.