ӘЛЕМНІҢ ҒАЖАЙЫП ОРМАНДАР
Категориясы: Табиғат
Орман ішінде қай жағына қарасаң да, небір кереметтерге кенелесің...
Біреу орман кереметіне аузын аша таңырқап, әрі қарай жүреді де, көргенін лезде ұмытады. Ал екінші біреу таң-тамаша қалып, аялдап, ойға батады.
Мына ғажайып, шуақты орман ҚАЙЫҢДЫ ОРМАН деп аталады. Шүйгін шөп, қаптаған гүл. Қайыңдардың аппақ діңінде, жап-жасыл жапырақтарының беттерінде күн сәулесі ойнайды. Мысықторғайлар сыбызғыдай сызылтып әнге басады. Агаш бұталары соққан самалдан емес, мысықторғайдың әніне елітіп тербелгендей ырғалады. Ару ақ қайың туралы ән де, жыр да көп. Көкшетау туралы әңгіме бола қалғанда, оның қайыңдарья еске түсетіні тегіннен-тегін емес.
Мынау - ШЫРШАЛЫ ОРМАН. Іші қаракөлеңке. Айнала - кілемдей төгілген қылқан жапырақтар. Шөп-шалғын да, бұталар да аз. Оқта-текте шымшықтардың шықылықтағаны, тоқылдақтың ағашты соққылағаны естіледі. Әлсін-әлсін шілдің ысқырғаны құлаққа шалынып, қайтадан жым-жырт тыныштық орнайды. Кейде жаңғақ іздеп, ағаштан-ағашқа секірген тиіннің көлеңкесі көлбең ете қалады. Тиіндер мен тоқылдақтар қатты жаңғақтардың өзін оп-оңай шағып жейді. Олар үшін шырша дәнінен дәмді тағам жоқ.
Қарағайлы орманның іші жарык та құрғақ. Табаныңның асты - қалың мүк. Мұндай орман ішінде жеміс-жидек те көп - қарамық, итбүлдірген сыңсып тұрады. ҚАРАҒАЙЛАР бойларымен көк тіреп шайқалған кезде бұлттарды іліп кете жаздайды. Олар батпақты жерде де өсе береді. Бірақ онша биік болмайды. Саясы қаражидектерден көрінбейді. Мұндай жеміс өскен жерлерден құр, меңіреуқұрларды кездестіруге болады.
ЕМЕНДІ ОРМАН. Емендер бір-бірінен алшақ өседі. Жапырақтары қалың өскендіктен дәл түбі көлеңкелі, араларындағы ашық алаңқайлар шуақты болып келеді. Көлеңкелі жерлерде өсетін өсімдік аз, есесіне шуақты алаңқайларда биік шалғын мен қалың бұталар - жаңғақ, итмұрын, қып-қызыл жемістері тізіліп аю бадам, доланалар сыңсып тұрады. Құстар мен аңдар жыртылып айырылады. Жемістерді шоқып жеп барылдақ торғайлар жүреді. Қыстыгүні мұнда үсік ұрған тәтті итбүлдіргендерді теріп жеуге сарнауық торғайлар жиналады. Алып емендердің асты қабандар үшін бейне бір дайын қойма тәрізді. Олар дәмді де майлы емен жаңғақтарын жеуге келеді. Емен жаңғақтары - айналаны шуға көміп, топ-топ болып жиналатын көкала қанат жорғаторғайлардың да сүйсініп жейтін тағамы. Олар емен жаңғақтарын тоя жеп қана қоймай, өздерімен бірге ала кетеді.
АРАЛАС ОРМАН. Қайың мен қарағай, шырша мен бозтерек қатар, аралас өсіп тұра береді. Мұнда жөке ағашы да, емен де, үйеңкі де кездеседі. Алуан түрлі бұталар, шөптер мен гүлдер мол. Ал құстар ше? Көктемде сан алуан құстардың қосылып салған әніне құлақ құрышың қанады. Күз келгенде ағаштар алуан түрге бөленеді. Сұлулығы көз сүріндіреді. Бейнебір ғажайып суретші келіп, әдейі қылқаламмен бояп кеткендей, бір жерінің ағашы сап-сары, екінші бір ағаштардың жапырағы қоп-қоңыр, үийнші ағаштардың жапырағы жасыл күрең, төртінші ағаштардың жапырағы қызғылтым тартып, бозтеректердің жапырақтары оттай жанып тұрады
Жарияланған-2016-09-02 15:43:12 Қаралды-6663
АРША - ӨСІМДІКТІҢ ДӘРІЛІК ҚАСИЕТТЕРІ
Арша – биіктігі 4 метрге жуық, қысы-жазы көгеріп тұратын, бұталы өсімдік. Бұталары сұлап та жатады, кейде түзу өседі.
АҚТАМБЕРДІ САРЫҰЛЫ
Ақтамберді Сарыұлы (1675-1768) - жырау, қолбасшы, дипломат. Ол Оңтүстік Қазақстан облысы Қаратау маңында дүниеге келген. 17 жасынан әскери жорықтарға қатысып, парасаттылығымен, батырлығымен көзге түседі. «Күмбір-күмбір кісінетіп», «Уа, қарт Бөгембай», «Ей
КИЕЛІ СҰЙЫҚТЫҚ ДЕГЕН НЕ?
Түркі дүниесінде ағарғанды киелі сұйықтық (сакральная жидкость) деп санаған.
НЕГІЗГІ УЛАҒЫШ ЗАТТАРДЫ ҚАЛАЙ КЛАССИФИКАЦИЯЛАУҒА БОЛАДЫ?
Улағыш заттар - адамдарды, малдарды, өсімдіктерді және сыртқы ортаны зақымдауға арналған улы химиялық қосылыстар. Зақымдаушы әсерінің сипатына қарай улағыш заттар мынадай топтарға бөлінеді
ТІРІ «МҰРАЖАЙҒА» АЙНАЛҒАН АҒАШ
Бұл ағашты алғаш рет 1690 жылы байқап көңіл аударған Жапониядағы голландия елшісі дәрігер Е.Кемпфер болған. Е.Кемпфер байқап қана қоймай, 1712 жьшы толық сипаттап «гинкго» - деп атаған. «Гинкго" - жапон тілінде «күміс жеміс» - деген мағынаны білдіреді.