АРАЛ ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Категориясы: География
Арал - жан-жағынан сумен қоршалған жер бөлігі. Теңіздерде, мұхиттарда, өзендерде аралдар бар. Бір-біріне жақын орналасқан аралдар тобын «архипелаг» деп атайды.
Біздің планетамыздағы ең үлкен арал - Гренландия. Ол Данияға тиесілі. Гренландияның астанасы - Готоб қаласы. Гренландияның көп бөлігін мұз бен қар жауып жатыр. Аралды Атлант және Солтүстік Мұзды мұхиттары шайып жатыр.
Аралдың климаты қатал, тіпті жазда да температура 0 градустан жоғары көтерілмейді, сондықтан мұнда шамамен 58 000 адам тұрады. Олардың көпшілігі балық аулаумен айналысады.
ҚАЙ АРАЛ ЕҢ ҮЛКЕН?
Сіз оны солтүстік жарты шарда іздеуіңіз керек, аралды екі мұхит - Атлант және Арктика жуады. 2 130 800 шаршы шақырымды құрайтын бұл алып жер Гренландия деп аталады және Данияға тиесілі. Мұнда шамамен мың жыл бұрын пайда болған алғашқы еуропалықтар викингтер болды. Гренландияның ауданы Даниядан ондаған есе үлкен, бірақ мұнда небәрі 58 мың адам тұрады.
Шындығында, Гренландияның бүкіл аумағын үлкен мұздық алып жатыр және аралдың оңтүстік-батысындағы тар жағалау белдеуі ғана тұруға жарамды. Тіпті Гренландияның астанасы Нууктың өзінде 16 мыңдай ғана тұрғын бар. Алып аралдың бүкіл халқының оннан тоғызы дерлік гренландиялық эскимостар.
Аралдар пайда болуы және жоғалуы мүмкін бе?
1952 жылы Тынық мұхитында Жапонияға жақын жерде жер сілкінісі нәтижесінде лайықты көлемдегі жаңа арал пайда болды.
Жері аз жапондықтар өздерінің аралдық елдерінің өсіп жатқанын көргенде қатты қуанды. Бірақ көп ұзамай жаңа жер сілкінісі болып, арал су астында жоғалып кетті, тіпті оған атау беруге де уақыт болмады.
Мұндай жағдайлар бұрын да болған. Бірақ Арктикалық сулар аралдардың пайда болуымен және жойылуымен ерекше танымал болды. Жалтыр бар мұздың кесірінен жету мүмкін болмаған аралдар алыстан үлкен мұз сеңімен қателескен, олардың өмірі қысқа болды. Ғасырдың басында іздеген аты аңызға айналған Санников жері де сол сеңі болған деп есептеледі.
Жарияланған-2024-05-27 16:21:31 Қаралды-287
КӨГІЛДІР ТҮСТІ РАУШАНДЫ КӨРДІҢІЗ БЕ?
Жақында баспа бетінде гулдерге қатысы бар жағымды жаңалық жарияланды. Жапонияның «Сантори» деген корпорациясы аспан түстес көгілдір раушан гүлін өсіріп шығарғандығы туралы жазылды.
«КАРАМЕЛЬДЕНГЕН БАДАМ» КӘМПИТІ
Бадам дәндері ыстық сумен шарпылып, қабығы аршылады да қоңыр тартқанша қуырылады.
ШАШУБАЙ ҚОШҚАРБАЕВ
Шашубай Қошқарбаев (1865-1952) - қазақтың белгілі айтыскер ақыны, сазгер, әнші, гармонь, домбыра аспаптарында шебер орындаушы. Ол Қарағанды облысындағы «Қызыл шоқы» деген жерде дүниеге келіп, ғасырға жуық ғұмыр кешті.
НЕМІС ОВЧАРКАСЫ
Бұл овчарка өткен ғасырдың аяғында шығарылып, әуелі Германияның түрлі облыстарында қой бағатын бақташы ит ретінде пайдаланылды.
ЕРТІС БОЙЫ
Ертіс бойы өңірі Қазақстанның солтүстік-шығысымен ағатын еліміздегі ең ұзын өзен (1698 км) - Ертіс алабын алып жатыр. Ертіс бойында Шығыс Қазақстан және Павлодар облысы орналасқан. Қытайдан бастау алатын (Зайсан көліне дейін «Қара Ертіс» дейді) бұл өзен е