НЕЛІКТЕН АЛГЕБРА АЛГЕБРАҒА АЙНАЛДЫ?
Категориясы: Ғылым
Мұхаммед ибн Мұса әл-Хорезми
9 ғасырда өмір сүрген Орта Азия математигі әл-Хорезми бірінші дәрежелі теңдеулерді шешу екі амалға келетінін жазған: оның жеке мүшелерін теңдеудің бір бөлігінен екінші бөлігіне көшіру (әл-джабыр) және ұқсас мүшелерді келтіру (әп-мұқабала). «Әл-джабр» «қалпына келтіру» дегенді білдіреді - шегерілген сан (теріс мүше) теңдеудің бір жағынан екінші жағына ауыстырылғанда, ол оңға айналады, яғни қалпына келтіріледі. Әл-джабр сөзі алгебра сөзіне айналды, ол қазір бүкіл әлемде қолданылады. Әл-джабыр мен әл-муқабала дыбысының ережелері қазақ тіліне осылай аударылған:
Әл-джабыр
Теңдеуді шешкенде,
Бірінші бөлігінде болса,
Қайсысы маңызды емес
Теріс термин болады:
Біз екі жақтамыз
Біз тең мүше береміз,
Тек басқаларға таныс
Ал біз оң нәтиже табамыз.
Әл-муқабала
Содан кейін теңдеуге қараңыз
Сіз жасай аласыз:
Егер мүшелер ұқсас болса,
Оларды қосу ыңғайлы.
Жарияланған-2024-04-03 14:14:53 Қаралды-83
ҚОЛҒА ДА КҮТІМ КЕРЕК
Кейбір әйелдер бет сұлулығына көбірек көңіл бөліп, қол кутімін естен шығарып алады.
ВАНИЛИН ҚОСЫЛҒАН ЖАҢҒАҚ КӘМПИТТЕРІ
Кастрюльге сүт құйылып, қант және сарымай салынады. Бұқтырылған қоспа отқа қойылып түбі күйіп кетпес үшін араластырыла отырып, қоюланғанша пісіріледі.
КӨГІЛДІР ТҮСТІ РАУШАНДЫ КӨРДІҢІЗ БЕ?
Жақында баспа бетінде гулдерге қатысы бар жағымды жаңалық жарияланды. Жапонияның «Сантори» деген корпорациясы аспан түстес көгілдір раушан гүлін өсіріп шығарғандығы туралы жазылды.
МҮКЖИДЕК КӘМПИТІ
Мүкжидектің іріктеп алынып, жуылған жемістері кастрюльге салынып, үстіне су (1 килограмм жеміске 1 стакан) құйылады да жұмсарғанша қайнатылады.
Әдемі – ақымақ дегенді білдірмейді
Егер сіз тіпті ескі американдық киноларға қызықпайтын болсаңыз да, сізге керемет әдемі актриса Хеди Ламаррдың түрі таныс шығар.