АНТАРКТИДА ТУРАЛЫ ҚЫЗЫҚТЫ ДЕРЕКТЕР
Категориясы: География
Мұз құрлығының ресми ашылған күні 1820 жылдың 28 қаңтары болып есептеледі. Бұл күні Беллинсгаузен мен Лазарев басқарған орыс экспедициясы Антарктида жағалауына жақындады.
Бірақ ең суық континентке адамдардың алғашқы қонуы 1895 жылы 24 қаңтарда ғана болды. Норвегиялық «Антарктика» кемесі Адаре мүйісіне жақындады. Жағаға төрт адам шықты: кеме капитаны Л.Кристенсен, экспедиция жетекшісі Х.Бюль, полярлық зерттеуші К.Борхгревинк және матрос А.фон Тунзельман. Олар жағадан қыналар мен тау жыныстарының үлгілерін жинады.
1909 жылы норвегиялық Роальд Амундсен Оңтүстік полюсті жаулап алуға дайындалады. 1911 жылы 14 қаңтарда норвегиялықтар жағалауға қонды және 1911 жылы 15 желтоқсанда 99 күндік мұзбен жүруден кейін 2800 шақырымдық жол жүріп, Оңтүстік полюске бірінші болып жетті. Роберт Скотттың ағылшын экспедициясы полюсті бағындыруға тырысты, бірақ олар екінші болып келді, ал қайтар жолда азық-түлік пен құрал-жабдықтардың бұзылуынан қайтыс болды.
Антарктидада тұрақты халық жоқ. Мұнда қырықтан астам тұрақты полярлық станциялар бар, олардың жетеуі Ресейге тиесілі - Беллингсгаузен, Мирный, Восток, Новолазаревская, Прогресс, Ленинградская және Русская.
Халықаралық келісім бойынша Антарктида планетадағы ешбір мемлекет басқармайтын жалғыз аймақ болып табылады.
Антарктиданың мұз қабаты әлемдегі мұздың шамамен 90 пайызын құрайды. Егер бүкіл Антарктика мұзы еріп кетсе, теңіз деңгейі 61 метрге көтеріледі. Алайда мұндағы орташа температура 37 градус, сондықтан әлемде әлі су басу қаупі жоқ.
Антарктида - әлемдегі ең суық ғана емес, сонымен қатар ең желді материк. Ең күшті желдер жиі сағатына 300 шақырым жылдамдыққа жетеді.
Аргентиналық Эмилио Маркос Пальма - Антарктидада дүниеге келген әлемдегі алғашқы адам. Бұл 1978 жылы 7 қаңтарда Эсперанца станциясында болды. Ол Гиннестің рекордтар кітабына енгізілген. Кейбір тарихшылар 1913 жылы норвегиялық Солвейг Гунбьерг Якобсен Антарктидада дүниеге келген, бірақ бұл Оңтүстік Джорджия аралында болды, оны толық мағынада Антарктида аумағы деп атауға болмайды деп санайды.
1996 жылы бір топ американдықтар 1, 2, 5, 10, 20, 50 және 100 доллар номиналындағы антарктикалық долларларды шығаратын Antarctic Overseas банкін құрды. Ұйымдастырушылардың айтуынша, банкноттарды номиналды құны бойынша АҚШ долларына айырбастап, түскен қаражатты Антарктидадағы ғылыми зерттеулерді қаржыландыруға жұмсауға болады.
20 ғасырдың 80-жылдарында Антарктида ядросыз аймақ болып жарияланды, сондықтан континент жағалауында атомдық кемелерді пайдалануға тыйым салынады, ал территорияда атомдық энергетикалық блоктарға тыйым салынады.
Антарктидада пайдалы қазбалар табылған: мыс, мырыш, қорғасын, графит, көмір, темір рудасы, слюда. Бірақ оларды өндіруге тыйым салынады.
Пингвиндер жергілікті фаунаның ең танымал өкілдері екені сөзсіз. Император пингвинінің биіктігі 122 см, салмағы шамамен 40 кг.
Жарияланған-2024-03-21 17:34:53 Қаралды-354
ӘЛЕМНІҢ БЕСІНШІ МҰХИТ, ОЛ ҚАНДАЙ МҰХИТ?
Дүние жүзінде Атлант, Тынық, Үнді, Солтүстік Мұзды мұхиттардан басқа және олардың бәрінен де үлкен бір мұхит бар.
АРША - ӨСІМДІКТІҢ ДӘРІЛІК ҚАСИЕТТЕРІ
Арша – биіктігі 4 метрге жуық, қысы-жазы көгеріп тұратын, бұталы өсімдік. Бұталары сұлап та жатады, кейде түзу өседі.
ГОТИКА – ГОТТАРДЫҢ АТЫНАН ШЫҚҚАН
ПАРИЖДІҢ қақ ортасында ауыз аштырып, көз жұмғызатын көркем ғимарат тұр. Көкке самғаған асқақ мұнаралар; қабырғадағы ойықтарда - мәрмәр мүсіндер; шатырдын, бұрыш-бұрышына химера деп аталатын құбыжықтар бейнеленген.
НЕЛІКТЕН ШЫҢҒЫС ХАН ӘСКЕРІ ӘЛЕМНІҢ ЖАРТЫСЫН ЖАУЛАП АЛДЫ?
Бұл сұрақтың жауабы моңғол әскерінің бойына серік болып көрінген сәттілікте ғана емес, сонымен бірге бұл әскердің қаншалықты күшті екенінде де жатыр.
