БІРЖАН - САРА АЙТЫСЫ
Категориясы: Өнер
БІРЖАН - САРА АЙТЫСЫ - Біржан мен Сараның 1871 жылы қазіргі Талдықорган облысының Қапал - Ақсу өңірінде кездескендегі айтысы. Түрлі деректерге қарағанда айтыстың сөзін Сараның айтуымен Жүсіпбек қожа Шайхисламұлы жазып алып, 1872 жылы баспаға дайындайды. Ол 1898 жылы тұңғыш рет Қазанда басылып шығады. Осыдан бастап 1913 жылға дейін «Айтыс» бес рет басылды. Айтыстың Зайсаннан жіберілді деген 2-нұсқасы 1898 жылы жазылып алынып, 1899 жылы тағы да Қазанда басылады. Бұл нұсқа 1912 жылға дейін үш рет басылған. «Айтыс» оқулықтарға, хрестоматияға енді. «Айтыстың» 1-нұсқасы - 969 жол. Оның 50 жолы - кіріспе, соңғы сөзі - 60 жол. 2-нұсқасы - айтушының сөзін қосқанда 1080 жол. Оны баспаға кім дайындағаны белгісіз. Тек: «Тұтқасы екеуінің - Арғын, Найман. Бұл өлең шыққан екен бірталайдан» деген ескертулер бар. Екі нұсқаның жалпы желісінде, негізгі мазмұнында айырмашылық жоқ. Тарихта үлкен орны бар Біржан-Сара айтысының баспа бетінде мұншама көп жариялануы оның теңдесі жоң аса шебер көркем туынды екенін дәлелдейді. Айтыс өз заманының сыр-сипатын, әлеуметтік бағытын ашық бейнелейді; сонымен бірге Сараның сөзінде сол заманғы қазақ әйелінің мұңзары, бас бостандығы мен еркіндікті аңсайтыны ағытыла айтылады. Бұл мәселе ол заманда тек қана елдің арманы, қиялы, мүддесі еді. Ғасыр бойы жырланып келген, халық мақтанышына айналған Біржан-Сара айтысының шеберлігімен қатар, оның қадір-қасиеті осындай әлеуметтік мәселелерді көтере білгендігінде.
Әдеб.: Ғабдуллин М. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. 2-бас. -А., 1964; Жұмалиев Қ. Халық поэмалары. А., 1939; Кенжебаев Б., Мұхаметханов Қ. Біржан-Сара айтысының авторы кім?. «Жұлдыз», 1959, № 9.
Жарияланған-2019-12-03 12:16:03 Қаралды-10608
КӨКШЕТАУ АЙМАҒЫ
Көкшетау өңірі Сарыарқаның солтүстік бөлігіндегі көгілдір шоқы-таулар даласы мен Батыс Сібір ойпатының қиыр оңтүстік-батысының кең жазығында орналасқан. Батысы мен шығысының арасы 500 км-ге, оңтүстігі мен солтүстігінің арасы 200 км-ге созылған. Жерінің жа
НЫШАЛДА
Сабын-тамырмен және жұмыртқамен араластырып, көпіршітіп шайқалған қант шырыны осылай аталады. Түсі ақ, қоюлығы кремнің қоюлығындай. Белок ретінде жұмыртқа белогы қолданылады.
ТІРІ «МҰРАЖАЙҒА» АЙНАЛҒАН АҒАШ
Бұл ағашты алғаш рет 1690 жылы байқап көңіл аударған Жапониядағы голландия елшісі дәрігер Е.Кемпфер болған. Е.Кемпфер байқап қана қоймай, 1712 жьшы толық сипаттап «гинкго» - деп атаған. «Гинкго" - жапон тілінде «күміс жеміс» - деген мағынаны білдіреді.
ҚЫЗЫЛ БҰРЫШ – ТӘБЕТТІ ҚОЗДЫРАДЫ
Қызыл бұрыштың жемісін азғантай мөлшерде тамаққа салса, тәбетті қоздырады.
ҚЫЗ ҚУУ
Бағзы заманда қызға үйленбек болған жігіт батылдығы мен күшін, ептілігін көрсететін түрлі сыннан өткізілген.