UF

КУН – БІЗДІҢ ЕҢ ҮЛКЕН ЖҰЛДЫЗ

Категориясы: Ғарыш


Бұлт жаппаған, түтін баспаған кезде Күннің жарықтығы, өткірлігі сондай, оған тура қарай алмайсың. Ғалымдар Күнді арнайы күн телескоптарымен бақылайды.

Зерттеуші ғалымдардың айтуынша, Күннің беті қайнап жатқан ботқа сияқты көрінеді. «Ботқа» бұрқылдайды, бырсылдайды, көпіршиді... Әрине, бұл мүлде басқа, газды-ботқа, оның үстінде серуендеуге көңілің соға қояр ма екен.

Күн «ботқасы» керемет ыстық: оның температурасы 6000°. Мұндай температураның қаншалық ыстық екенін ойша елестетудің өзі қиың.

Күннің бетіне түскен нәрселердің барлығы да, тіпті, тас пен металдың өзі қолма-қол газға айналады.

Күн дегеніміз - жұлдыз, балқып қызған, керемет үлкен газды шар. Бүкіл Күн жүйесінде одан үлкен ештеңе жоқ. Егер біз Күннің үлкендігі қарбыздай деп есептесек, оның қатарына қойғанда ең үлкен планета Юпитер алмадай ғана, ал Жердің үлкендігі қарақаттың бір түйіріндей ғана болып шығар еді. Оның үстіне Күн керемет ауыр, барлық планеталарды қосып есептегеннен де ауыр. Сондықтан да оның тарту күші өте зор.

Оның тарту күші барлық планеталарды өз орбитасына ұстап тұрады, олардың шашылып, космос кеңістігіне тарап кетуіне жол бермейді.

Күннің осыншама ыстық болғаны тіпті тамаша. Онсыз біздің космостық ауылымыз - Күн жүйесінде әрі қараңғы, әрі суық ботар еді. Онсыз біздің ортақ, үйіміз Жерде де тіршілік болмас еді, яғни сені мен біз де болмас едік.

Күн үнемі мейірлі, шуақты болып тұрмайды. Кейде бізге белгісіз себептермен оның беті күңгірт дақтарға толып кетеді, оның терең қойнауларынан от-жалынды алып фонтондар атқылай бастайды. Ғалымдар мұны «протуберанцтер» деп атайды. Мұндай кезде Күн сәулесі аса қатерлі болады, алайда Жердің берік қорғанышы бар - ол қалың ауа, әйтпесе тіршілік атаулы тегіс жойылып кетер еді. Жерді қоршаған ауа қабаты - атмосфера кеселді сәулелерді өткізбейді, оны тіршілік шекарасы - көктің ең жоғарғы қабаттарында тұтып қалады. Әйтсе де Күннің «көңіл-күйі бұзылса», Жер оны бірден сезінеді. Күн бетіндегі шалқулар кезінде жердегі ауа райы өзгереді, магнит компастарының стрелкалары шайқалып, бағыттан ауытқи бастайды, радиобайланыс бұзылады. Бұл кездерде космосқа ұшу да, теңізде алыс сапарларға жүзу, аспанда ауа жолдарында самғау да қатерлі. Күннің бетінде не болып жатқанын білу - адамдар үшін өте маңызды іс. Сондықтан да ғалымдар бізге ең жақын жұлдыз Күнді үнемі бақылап отырады, оның мінез-құлқын зерттеп тануға тырысады.

Адамдар алыс қиырларға өз орнына әр түрлі автоматтарды көп жіберіп жүр, бірақ әзірге Күнді зерттеп білетіндей робот жасала қойған жоқ. Сондықтан әзірше алыстан ғана бақылауға тура келеді.

  Жарияланған-2016-09-09 22:54:43     Қаралды-10754

Мәлімет сізге көмек берді ма

Ертеде мотоциклистер жолаушылармен өте сирек қарым-қатынас жасаушы еді

...

Мотоциклистердің үнемі бір қиыншылықтары болатын еді – егер екі адам бірдей мотоциклде отырса олар бір-бірімен сөйлесе алмайтын еді. Бақытына орай, қазірде бұл мәселе шешілуде.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

СПЕЛЕОЛОГИЯ ІЛІМІ ӘЛЕМГЕ НЕ БЕРЕДІ?

...

Ол - адамзаттың тарихи-әлеуметтік аядағы даму эволюциясын танып-білу үшін, рухани жеттігіуіміздің тегін тектеу үшін, сонсоң туған жер төсіндегі саналы тіршілік сабақтастығын бажайлау үшін қажет дер едік.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

ЖАҢҒЫРЫҚ ҚАЙДА ТЫҒЫЛҒАН?

...

Шынында да, қызық, біздің ормандағы, таудағы, бос бөлмедегі айқайымызға құдды мазақ қылғандай қайталап үн қататын кім?

ТОЛЫҒЫРАҚ »

ДҮНИЕЖҮЗІЛІК МҰХИТ ТУРАЛЫ НЕ БІЛЕМІЗ?

...

Дүниежүзілік мұхиттар – гидросфераның негізгі бөлігі

ТОЛЫҒЫРАҚ »

КӨГІЛДІР ТҮСТІ РАУШАНДЫ КӨРДІҢІЗ БЕ?

...

Жақында баспа бетінде гулдерге қатысы бар жағымды жаңалық жарияланды. Жапонияның «Сантори» деген корпорациясы аспан түстес көгілдір раушан гүлін өсіріп шығарғандығы туралы жазылды.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

АХМЕТ БАЙТҰРСЫНҰЛЫ (1873-1938)

...

Ахмет Байтұрсынұлы Қостанай облысы Торғай өңіріндегі Сарытүбек деген жерде туған. Ол жасынан зерек, сергек болып өседі. Ауыл молдасынан сауатын ашады. Он үш жасында жетім қалып, тағдырдың талқысын көп көреді.

ТОЛЫҒЫРАҚ »