ӨЗ ЖҮГІРЕТІН ЖОЛ ЖАЙЫНДА
Категориясы: Өнертабысты
Әуелгі сөз латынның «транспортаре» - «тасымалдау» деген сөзінен шыққан. Екіншісі - ағылшынның сөзі, оның да мағынасы осы - «тасымалдау». Ендеше, бәрі орынды: заводтарға өздігінен жүретін жолды әр түрлі жүк тасу үшін салған.
Бұрын қалай еді? Заводтардағы станоктар шапшаң жұмыс істейді. Бірі қажетті бөлшектерді соқса, екіншісі оларды бұрғылап тесіп, үшіншісі тегістеп жатады. Ал осы бөлшектерді бір машинадан екінші машинаға, бір станоктан екінші станокқа аяғынан таусылып адам таситын. Бөлшектерді қол арбаға сықай тиеген жұмысшылар: «бір, екі, үш - алға, алып күш!» - деп оны жабыла итеріп, цех ішімен әрең сүйрейтін. Машиналар шапшаң жұмыс істейді, ал жүк тасымалдау бір азап еді.
Содан барлық жерге транспортерлер орнатылды. Енді ешбір қол арбаның қажеті жок. Транспортер бойымен бөлшекрдің өзі сырғып, діттеген жерге жетеді.
Көмір шахталарында - бір алуан транспортер. Оның доңғалақ үстіне төселген ені кұлаш келетін резеңкелі жол лентасы бар. Ол забойдан жер астындағы жүк таситын трамвайға көмір жеткізіп, тынымсыз зымырап жатады.
Сағат жасайтын заводта - басқа транспортер. Оның лентасы қарыс келмейді. Сол жіңішке лента бойымен сағат салатын әдемі қораптар бір шеберден екінші шеберге жетіп жылжып отырады. Жұмысшы әйелдердің әрқайсысы алдарына келген сағатқа өз бөлшегін үйлестіріп, өз шығыршықтарын бұрап бекітеді, содан сағаттар конвейер аяғына жеткенде сыртылдап жүре бастайды.
Нан заводының өз транспортері бар. Оның бойымен жайдақ жаппа ішіндегі аппақ сопақша үзім-үзім қамыр ұзыннан ұзақ созылып жатқан ыстық пеш арқылы өтеді. Шикі қамыр осы жерде қыртысы қытыр-қытыр еткен қызыл шырайлы күлшеге айналады.
Сондай-ақ кәмпит фабрикасы да, тігін және қағаз фабрикасы да мұндай өздігінен жүгіретін жолдардан кенде емес. Кітап басылатын баспаханада, металл өндіретін кеніште, алып құрылыста - барлық жерде әр түрлі конвейерлер жұмыс істейді. Және олардың әрқайсысының өз «жолаушылары» бар.
Метродағы эскалатор – бұл да өздігінен жүгіретін жол - транспортер. Адам алып жүреді.
Автомобиль заводтарында конвейер-транспортерлер көп. Олардың ең бастысы, ең үлкені ірі ең ұзыны - жинақтау конвейері. Оны нағыз шетсіз, шексіз жол деуге болады. Бір шетінен екінші шетіне жүгіріп жеткенше өкпең өшеді. Жинақтау конвейеріне заводтың барлық цехынан басқа конвейерлер болашақ автомобильге қажетті бөлшектерді: қорап, доңғалақ, алдыңғы және артқы біліктерді, мотор, руль, әр түрлі тұтқа кеткізеді. Бір шеберден екінші шебер арасына автомобиль қораптары осы өздігінен жүгіретін жолдар арқылы жылжиды. Ол жол-жөнекей бөлшектермен толтырылады.
Жол біткен жерде - су жаңа автомобиль даяр тұрады. Заводтың арнайы шофері оған бензин, май құйып, моторын от алдырады. Содан, шүу, қарақұйрық деп, өздігінен жүретін колмен қоштасып кете барады.
Жарияланған-2016-09-18 12:37:23 Қаралды-2066
ТҰРЫМТАЙ
Сұңқар тұқымдасына жататын жыртқыш құстардың бірі - тұрымтай. Қазақ құсбегілері тез көндіккіштігі үшін көбінесе ұядан алып, баулып, баптайтын болған. Көгершіннен сәл-ақ үлкен, шағын құс. Тұрымтайдың бітімі сұлу, көзі мөлдір болып келеді.
Адам бойы кешке қарағанда таңертең ұзын
Адам бойы немесе адам денесінің ұзындығы – бұл бастың ұшы мен табанға дейінгі ара-қашықтық. Антропологияда бой антропометриялық белгілердің бірі болып табылады. Адамның дене құрылысының дамуы көрсеткіштерінің тізіміне жатады.
ҚАЗАҚ ХАНДЫҒЫНЫҢ ДӘСТҮРЛІ АЙМАҚТЫҚ-ӘКІМШІЛІК ҚҰРЫЛЫМЫ
Казақ хандығының аймақтық-әкімшілік құрылымының негізі жүздер болып табылады. Жүздер тайпалық-рулық бірлестіктерден тұрды. Қазақ халқы, негізінен, XV-XVI ғасырларда қалыптасқан Ұлы жүз, Орта жүз және Кіші жүзден құралды.
ЦИФРЛАР ҚАЙДАН ПАЙДА БОЛҒАН?
Бүгінде екі жердегі екінің төрт екені тіпті мектеп табалдырығын аттай қоймаған бүлдіршінге де белгілі.
БҮЙДАШ ХАН
Бұйдаш ханның билігі тек Жетісу жеріне ғана жүрген. Өйткені Таһир ханның кезінде- ақ Қазақ хандығының әлсіреуі күшейіп, қазақ жерінде бірнеше хандар пайда бола бастаған. Бұйдаш - Жетісу жеріндегі қазақ хандарының бірі. Ол аз ғана (1533-1534) хандық құрды.
ТАУ ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛДЫ?
Бәрінің сыры - жер қыртысында. Ол ешуақытта да тыныш жатпайды: кейде дір-дір сілкініп, бетіндегінің бәрін бір шайқап өтеді; кейде төмен ойысып, ал кейде қатпар-қатпар жиырыла қалады.