ПУМИ
Категориясы: Жануарлар
Бұл да ертеден келе жатқан бақташы ит тұқымының бірі. Венгрияның далалы аудандарында шығарылған. Пуми мен ұсақ неміс овчаркаларын шағылыстыру арқылы алынған. Қой, шошқа, сиыр және құс бағу үшін пайдаланылады. Алғаш рет пуми Батыс Украинаға әкелінді. Қазіргі кезде Қазақстанда да кең тараған.
Пуми өте жақсы бақташы ит тұқымы болып табылады. Тез үйреніп, тез дағдыланады. Қойды да сирек қабады. Мұның басты кемістігі - өте ұсақ. Соған орай биік шөпті және бұталы жерлерде мал бағуы қиын. Сондай-ақ малды жыртқыш аңдардан да қорғай алмайды.
Конституциялық типі бойынша ашаң, ширақ типке жатады. Сүйегі жеңіл. Төбетінің шоқтығынан биіктігі 40-45 см, қаншығының бұл көрсеткіші – 35-40 см. Жүні қатты, қысқа. Түбіті қалың. Үстіңгі ернінде «мұрты», төменгі ернінде тамағынан бастап «сақалы» бар. Мұрты да, сақалы да тікірейіп немесе толқындалып тұрады.
Жүнінің түсі реңді сұр, қара, сарыала, ашық қуқылсары және қоңыр келеді.
Сына тәрізді басы қысқа, ашаң, бас сүйегі айтарлықтай кең. Маңдайы тегіс, тұмсығының маңдайға ұласар тұсы онша көзге ұрмайды. Тұмсығы қысқа, сүйір. Бірақ мұрты мен сақалына бола жуан әрі ұзын болып көрінеді. Үш бұрышты құлағы тік және жартылай тікейеді. Былайынша жан-жағына жалпылдап жүреді де, қауіптенген сәтте жоғары көтеріп алады.
Көзі түйме секілді дөңгелек, қоңыр түсті үлкен.
Тісі мықты, ақ, бір-біріне тығыз орныққан. Қайшы тәрізді тістеседі. Күрек тістері бір сызық бойына орналасқан.
Мойны бұлшық етті, бірақ ашаң әрі қысқа. Кеудесі кең де терең. Көкірегінің астыңғы қыры садақ сүйегімен бір сызықта тұрады. Іші тартыңқы. Шоқтығы биік. Бірден көзге түседі. Арқасы қысқа болғанмен серпімді, аздап доңестеу. Сауыры өзіне тән кең, жұмыр, құйымшағына қарай салынды.
Алдыңғы аяқтары түзу және қатарлас. Алдыңғы жіліншіктері қысқа. Жүні қалың болғандықтан аяғы жуан болып көрінеді.
Артқы аяқтары артынан қарағанда түзу де қатарлас. Бөксесі бұлшық етті, тізе бұрыштары байқала қоймайды. Сирақтары қысқа, тірсек буындары ашаң, тегіс. Табаны (артқы да, алдыңғы да) тығыз, жұдырық сияқты, әрі жалпақ та үлкен болып көрінеді. Тырнақтарының түсі - қара.
Жеңіл қозғалып, ширақ жүреді. Жақсы секіре алады. Өзіне тән жүріс мәнері - тез де жеңіл шоқырақтау.
Жарияланған-2019-06-17 17:28:56 Қаралды-1358
СУРЕТШІ ИЛЛЮСТРАЦИЯНЫ ҚАЛАЙ ЖАСАЙДЫ?
Біз суретті кітапты ашып қарағанымызда, басқа бір әлемге тап болғандай әсер аламыз. Әлгі суреттерде өлі кейіпкерлер тіріліп, кітапта айтылатын оқиға өткен ел мен жер қаз-қалпында сайрап көз алдымызда тұра қалады.
ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ «КӘРІ» АҒАШ ТАБЫЛДЫ
Швейцариядағы бір унивөрситеттің ға лымдары сол елде өсетін ағаштарға санақ жургізу кезінде қылқан жапырақты ең «кәрі» шырша ағашын тапқан. Бұл ағаштың жасын ғалымдар қазіргі кезде қолданылатын радиокөміртегі сараптамалық әдіс бойынша анықталған.
«ҚОРҚЫТ АТА КІТАБЫ»
«Қорқыт ата кітабы» (ежелгі түркі тілінде - «Китаб-и дәдем Коркут ғали лисан таифа оғузан») - оғыз-қыпшақ дәуірінің жазба мұрасы. Кітаптың ғылымда он екі нұсқасы белгілі. Дрезденде 12 нұсқа толығымен және Ватиканда осы 12 нұсқаның алтауы сақталған.
ТАЙГА – ЖАСЫЛ МҰХИТ
Орманның өзі әр түрлі: шырша, қарағай, самырсын өсетіндерін - қылқан жапырақты, ал қайың, көк терек, жөке өсетіндерін жапырақты орман дейді.
БАЙҚАЛ ЖӘНЕ ҚАРАТАУ ТОМАҒА ШӨБІ
Қояншық ауруын және ревматизмге байланысты ми тамырларының, жүрек бұлшық еттерінің қабынуын емдейді.