КӨНЕ ТҮРКІ ӘЛІПБИІ НЕМЕСЕ ОРХОН-ЕНИСЕЙ ТАҢБАЛАРЫ
Категориясы: Тарих
Ежелгі түркі халықтары пайдаланған жазу көне түркі әліпбиі немесе Орхон-Енисей жазуы деп аталып жүр. Олардың тастарға қашалып жазылған жазбалары бүгінгі күнге дейін жеткен. Мұндай ескерткіштер Сібірдегі Енисей, Лена өзендерінің аңғарларынан. Моңғолиядағы Орхон, Онгин, Селенга өзендерінің алқабынан, Орта Азия мен Қазақстандағы Талас пен Сыр бойы, Ертіс пен Іле қойнауынан кездесті. Бұл жазуларды алғаш табылған жердегі өзен аттарымен «Орхон-Енисей жазуы» деп атап кеткен. Сонымен бірге Скандинавия руналарына ұқсас болғандықтан, оларды «руна жазуы» (сына) деп атау да қалыптасты.
1893 жылы Орхон-Енисей таңбаларының мағыналарын анықтаған дат ғалымы профессор Вильгельм Томсен еді. 1894 жылы академик В.В. Радлов көне түркі тілінде жазылған Күлтегін ескерткішіндегі жазудың тұңғыш аудармасын жасады.
Көне түркі әліпбиінің құрамында 35 әріп бар. Жазу оңнан солға қарай оқылады.
Көне түркі тіліндегі жазулардың тастарға ғана емес, үй жиһаздарына, түрлі бұйымдарға да ойып жазылғандығы кейінгі уақытта айқындала түсті. Мәселен, Талас алқабынан ағаш таяқшаға, төртбұрышты тас мөр мен дөңгелек тастың жарты сынығына бедерленген, Іле бойынан жартастарға, жүзікке бедерленген ойма жазулар табылды. 1948 жылы Шығыс Қазақстаннан жартасқа қашалған, 1987 жылы бауға тағылған мөрдің табанына ойылған сына жазу белгілі болды. Жайық өңірінен анықталған қола айнадағы сына жазу 1986 жылы жарияланды. Мұның бәрі Қазақстан аумағында орта ғасырларда әліпбилік жазудың кең таралғанын көрсетеді.
Жарияланған-2015-11-19 15:00:52 Қаралды-16346
Миллионерлер Финляндияда қандай айыпұлдарды төлейді
Финляндия тағындаған ЖҚЕ бұзуға айыпұлдар тағылмаған белдік үшін немесе дұрыс тұрақтамағаны үшін 35 еуродан басталады және жылдамдықты асырғаны үшін жүздеген мың еуроға дейін барады.
ОТТЕГІ ҚАЙДАН КЕЛЕДІ ЖӘНЕ ОЛ НЕ ҮШІН ҚАЖЕТ?
Оттегі - жер бетіндегі ең көп таралған химиялық элементтердің бірі.
Кейбір амфибиялар дене бөлігін қалпына келтіре алады
Аксолотль — қосмекенді амбистомалардың кейбір түрлерінің неотениялық дернәсілдері, құйрықтылар отрядының амбистомалар тұқымдасына жатады. Бұл қосмекенділер өз аяқтарын регенерациялаумен шектелмейді.
Жалынды кемпірқосақ
Жалынды кемпірқосақ ең сирек кездесетін атмосфералық феномендердің бірі болып табылады – ол кемпірқосақтардан жасалынған бұлт сияқты көрінеді. Ол ешқандай да кемпірқосақ емес және отқа қатысы да жоқ, бірақ бұл табиғат құбылысы ешкімді де енжар қалдырмайды
АРПА - ДӘРІЛІК ӨСІМДІК
Арпа – биіктігі жарты метрге жететін, көпшілікке белгілі, бір жылдық, шөп тектес дақыл.
АЛМА АДАМНЫҢ ЖАСЫН ЖАСАРТАДЫ!
Соңғы жылдары Улыбританияның Норрич қаласындағы Тағам зерттеу институтының ғалымдары алманы тұрақты турде жеп жүру адам ағзасын жасартып өмірін ұзартатыны туралы өз жаңалықтарын жариялады.